Konu hakkında daha derinlemesine bilgi sahibi olmak isteyenler aşağıdaki bağlantıları takip edebilirler;
-
- What Caused The Economic Boom of Wealth? – Learn Liberty (video): Professor Deirdre McCloskey explains the explosion of wealth in the world since 1800, and how all that wealth was created.
- “Trade Is Made of Win,” Part 1: Wealth Creation (video): Professor Art Carden explains how exchange and trade create wealth for everyone involved.
- When Jobs Kill Wealth (blog): Professor Gary Galles makes the case that instead of being so focused on “creating jobs,” we should be focused on creating wealth. Ölçek Ekonomisi Ve Karşılaştırmalı Üstünlükler TeorisiKüçük bahçesinde üzüm ve portakal yetiştirmeyi seven Frederick adında birini hayal edelim.
Bahçesinin kuzey ucunun biraz daha soğuk, güney ucunun ise daha sıcak olduğunu varsayalım. Peki, Frederick portakallarını nereye eker? Portakal sıcağı sevdiğinden onu güney ucuna, üzüm ise soğukta daha iyi yetiştiğinden onu da kuzey ucuna ekecektir. Bu Frederick’in yapabileceği en iyi tercihtir ama bahçesinin tamamı kuzeyde kaldığından ektiği portakallar asla üzümler kadar iyi olmayacaktır.Şimdi de Frederick’in güneyde yaşayan, portakal ve üzüm yetiştirmeyi çok seven arkadaşı Jorge’un yanına gittiğini düşünelim. Bir gün Jorge’un bahçesinde gezinirken Frederick portakallara hayran kalır ve şaşkınlıkla ”Benim bahçemde üzümler gayet güzel yetişiyor, portakalları da güney ucuna ekiyorum ancak asla yeterince sıcak olmuyor” der.
Jorge ise ”Aslında ben de bu sorunun tam da tersini yaşıyorum. Portakallar çok verimli ancak bahçem yeterince kuzeyde olmadığından üzümler iyi yetişmiyor.” diye cevap verir.
Eğer ikisi de tarlalarını tutup taşıyabilselerdi, tarlalarını ikiye bölüp verimli bir şekilde hem üzüm hem de portakal yetiştirebilirlerdi. Ancak bunu yapmanın başka bir yolu daha var. Eğer Jorge sadece portakal, Frederick yalnızca üzüm ekerse ve ürünlerini takas ederlerse; Frederick portakallarını çok daha güneyde ve Jorge üzümlerini çok daha kuzeyde yetiştirmiş gibi olur. Sanki ikisi arasında mükemmel bir bahçe varmış da Frederick kuzey, Jorge ise güney kısmıyla ilgileniyormuş gibi görünür. Aslında bu hikâyede dikkat edilmesi gereken üç nokta bulunmakta.İlk olarak; ticaret, insanların en düşük fırsat maliyetine sahip oldukları alanlarda, başka bir deyişle karşılaştırmalı üstünlüklerinin olduğu alanlarda yoğunlaşmalarını sağlar. Frederick’in portakal ekebilmek için ayırdığı kaynaklar, üzüm yetiştirmesi için daha verimli bir şekilde kullanılabilir. Yani Frederick, portakaldan ziyade üzüm yetiştirmede daha avantajlı. Ticaret, insanların sahip oldukları kaynakları daha üretken değerlendirerek gelir elde etmeleri için karşılaştırmalı üstünlüklerini kullanmalarını mümkün kılar. Ayrıca insanların başka insanlar için nasıl daha faydalı olabileceklerini, kaynaklarını diğer insanların yararına nasıl daha üretken kullanabileceklerini keşfetmelerini sağlar.
İkinci nokta ise insanlar, rekabetteki üstünlüklerini göz ardı ederlerse kazanç sağlayamazlar. Frederick’in Jorge’un teklifini reddettiğini ve portakal yetiştirmeye devam ettiğini varsayalım. Bahçesiyle yine çok ilgilenirdi ve bir servet yaratıyormuş gibi görünürdü, ancak aslında portakal yetiştirmesinin neden olduğu fırsat maliyetini işin içine katmamış olurdu. Frederick çok çalışsa da zenginlik yaratamazdı. Bir yerde zenginlik varsa, karşılaştırmalı üstünlükler de onun bir parçasıdır.
Son olarak; önceden belirtmemiştim ama isimlerinden de anlayacağınız üzere, haritaya baktığınızda ikisi arasında siyasi bir sınır var. Yani onlar aslında sınırlar üzerinden ticaret yapıyorlar. Sınırlar arası ticaret olmasaydı, insanlar üretim için iki kat daha fazla emek harcardı ve çok daha fazla girdiyi heba ederlerdi. Ticaret ile çok daha az kaynak kullanarak çok daha fazla kazanç elde etmek için güçlü olduğumuz alanlara yoğunlaşabiliriz. Karşılaştırmalı üstünlükler sayesinde ticaret, dünyanın en iyisini herkese ulaştırabilir hale gelmiş durumda.
Kaynak: Learn Liberty
Konuşmacı: Dan Russell, University of Arizona
Çeviri: Yağmur Kara
Redaksiyon: Oğuz Yılmaz
