Konu hakkında daha derinlemesine bilgi sahibi olmak isteyenler aşağıdaki bağlantıları takip edebilirler;
- (video): An exploration of unplanned, spontaneous order and the invisible hand.
MERKEZİ PLANLAMANIN SAÇMALIĞI
Adam Smith, Ahlâki Duygular Kuramı kitabının en ünlü ve önemli pasajlarından birinde “sistem adamı” dediği bir karakterden bahseder. Bu kişi siyasette aktif çalışan, belli özellikleri olan bir politik figürdür. Smith’e göre bu “sistem adamı”, toplumun tümüne kendince uygun gördüğü bir plan hazırlamıştır. “Toplumu baştan aşağı kendim tasarlayabilseydim…” diye başlar bu planına. Her şeyi kafasında kendine göre oturttuktan sonra, oyununu kurmaya geçer. Bir satranç tahtasındaymış gibi, kafasında insanları oradan buraya koyar, arzusuna göre toplumun taşlarını yerinden oynatır.
Smith’in dikkat çektiği nokta ise, bu gibi planlar yapanların çok önemli bir şeyi unuttuğu: İnsanları harekete geçiren motivasyonlar birbirinden farklıdır. İnsanlar serbestçe oradan oraya sürükleyebileceğiniz satranç taşları değildir. Herkes kendi başına, kendi amaçları doğrultusunda hareket eder. Akıllı bir hükümetin, insanların kendi kararlarını kendi başlarına aldıklarını anlaması gerekir. İşte bu çok basit görünen fikir, bugün özgür bireylere sahip bir topluma nasıl ulaşabileceğimizi düşünürken, aklımızın hep bir köşesinde durmalıdır.
Kaynak: Learnliberty.org
Konuşmacı: Prof. James R. Otteson / Wake Forest University
Çeviri: Oytun Tez
Redaksiyon: Bünyamin Aydın
