İktisadi Özgürlükleri Bu Kadar İyi Yapan Şey Nedir?
Konu hakkında daha derinlemesine gitmek isteyenler aşağıdaki linkleri inceleyebilirler ancak dil ingilizcedir;
Freedom in the 50 States [study]: An index of personal and economic freedom across the 50 states, compiled by the Mercatus Center at George Mason University
2013 Index of Economic Freedom [study]: The Heritage Foundation, in partnership with The Wall Street Journal, tracks the march of economic freedom around the world
Free to Choose Video Series (video): Renowned economist Milton Friedman’s “Free to Choose” video series on the benefits of economic freedom and the dangers of government intervention
The Economic Freedom Index isn’t… [article]: A critique of the usefulness of the economic freedom index from the Libertarian left
Free, Free at Last [article]: A critique of the usefulness of the economic freedom index from the progressive left
What Economic Freedom Indexes Leave Out [article]: The Foundation for Economic Education adds another critique of economic freedom indexes
Economic Freedom and Economic Growth [article]: A piece from the Independent Institute on the two theories of economic growth and on the connection between economic freedom and prosperity
The Case for Economic Freedom [article]: Benjamin Rogge of the Foundation for Economics Education discusses the moral case for economic freedom and how all freedoms are ultimately connected
To see Professor Davies’ data sources, please click the following links:
For data on comparative economic freedom by state, see: Economic Freedom of North America, 2011 Annual Report, Fraser Institute
For data on unemployment by state, see: Bureau of Labor Statistics Unemployment Rates for States
For data on comparative economic freedom by country, see: Economic Freedom of the World, 2011 Annual Report, Fraser Institute
For global comparative GDP data, see: The World Bank GDP Data
For data on comparative climate and pollution indicators, see: Climate Analysis Indicators, World Resources Institute, CO2 Emissions by Country, Mortality from Air Pollution by Country, World Health Organization, and Exposure to Air Pollution by Country, World Health Organization
For more on income inequality by country, see: List of Countries by Income Groups of GNI per Capita and Income Gini Coefficient by Country and Distribution of Family Income, Gini Index
For data on poverty by country, see: Poverty Headcount Ratio at $2/day (PPP)
For gender inequality data, see: Gender Inequality Index, Human Development Reports, UN Development Programme
For data on child labor rates, see: Child Labor Rates by Country
For data on tropical deforestation, see: Data on Tropical Deforestation
İktisadi Özgürlükleri Bu Kadar İyi Yapan Şey Nedir?
İktisadi özgürlük, bir şeyleri alma ve satma özgürlüğüdür. Ama aynı zamanda insanlarla ilişkiye girme, konuşma, istediğimiz yere seyahat etme ve istediğimizi söyleme özgürlüğüyle de ilgilidir. Diğer insanlarla ilişki gerektiren bu şeyler iktisadi özgürlüğün çekirdeğini oluşturur.
Sağlıklı bir toplumu düşündüğümüzde, aklımıza gelen ilk şeylerin, iktisadi özgürlüklerle ilişkili olduğunu gösteren pek çok durum vardır. Kuzey Amerika İktisadi Özgürlük Endeksi’ne bakalım. Daha çok iktisadi özgürlüğü olan eyaletlerin daha yüksek ekonomik büyüme hızı, daha az işsizlik oranı ve iktisadi özgürlüğü daha düşük olan eyaletlere göre, GSYİH başına daha az borçları vardır.
Sağlıklı bir ekonomi ile ilişkilendirdiğimiz bütün bu şeyler aynı zamanda iktisadi özgürlüklerle alakalıdır. Aynı durumu dünya ülkelerini karşılaştırdığımızda da görürüz. İktisadi yönden en çok özgür olan ülkelerin, daha az iktisadi özgürlüklere sahip ülkelere göre kişi başına daha yüksek GSYİH’si vardır.
Bazıları bunun büyük ülke olmanın etkisi olduğunu söyleyebilir. Çünkü büyük ülkeler ekonomik olarak daha özgür olmaya ve kişi başına daha yüksek GSYİH’e sahip olmaya meyillidir. Ama eğer sadece dünyanın en yoksul 20 ülkesine bakarsak, en çok iktisadi özgürlüğü olan yoksul ülkeler, daha az iktisadi özgürlüğe sahip yoksul ülkelere göre kişi başına yüzde 50 daha fazla GSYİH’si vardır.
Karşı-argümanlardan biri kişi başına GSYİH’in sadece ortalama geliri ölçtüğüdür. Az sayıda elit, zengin insanın ve çok sayıda fakir insanın yaşadığı bir ülke de olabilir. Eğer eşitsizlik ölçütlerini incelersek, iktisadi özgürlüğü olan ülkelerin aynı zamanda daha eşit gelir dağılımlarının olduğunu görürüz. İktisadi özgürlük sadece ortalamada yüksek gelir seviyeleriyle değil, aynı zamanda daha eşit gelir dağılımıyla da ilişkilidir.
Şüpheci kimseler iktisadi özgürlüğün daha yüksek gelirleri insanların ve çevrenin sömürülmesiyle elde ettiğini iddia edebilir. Gelin verilere bakalım ve bunun doğru olup olmadığını görelim. Ortalamada, iktisadi özgürlüğü olan ülkelerdeki kadınların, daha az iktisadi özgürlüğü olan ülkelerdeki kadınlara göre daha çok cinsiyet eşitliği vardır. Ayrıca çocuk işçilik oranları da iktisadi olarak özgür ülkelerde daha az ve o kadar özgür olmayan ülkelerde ise daha çok olmaya meyillidir.
Bazıları, iktisadi özgürlüğü olan ülkelerde çocuk işçiliğinin daha az olduğunu, çünkü bu ülkeler zengin olduğundan çocuk işçiliğiyle ilgili kanunları olmayan ülkelerden ithalat yapabildiklerini iddia edebilir. Böylelikle zengin ülkeler fakir ülkeleri çocuklarını istismarı konusunda teşvik eder ki kendi çocuklarını istismar etmek zorunda kalmasınlar.
Ama eğer en yoksul ülkelere bakarsak, yine aynı durumu görürüz. En fakir ülkeler arasında bile, iktisadi yönden daha özgür olanların daha az özgür olanlara göre daha az çocuk işçiliği oranları vardır.
İktisadi özgürlük ayrıca çevrenin daha az istismarı anlamına gelir. Örneğin, orman tahribi en çok, iktisadi açıdan en az özgür ülkelerde görülürken, iktisadi yönden en özgür ülkelerde aksine yeniden ağaçlandırma görülüyor: Ormanlar artıyor.
İktisadi özgürlük, yaşama özgürlüğüyle ilgilidir. Yaşamak için ne kadar çok özgürlüğümüz olursa, yapmayı istediğimiz şeyleri o kadar çok yapabiliriz: zenginlik yaratmak, çevreyi korumak, cinsiyetler arası insanların daha eşit olmasına yardımcı olmak, çocukların fabrikalarda çalışmasını engellemeye yardımcı olmak gibi. İktisadi özgürlük, başkasının özgürlüklerini engellemediğiniz sürece, kendi kararlarını vermede özgür olmakla ve bu kararların sonucuyla yaşamakla ilgilidir. Ne kadar çok iktisadi özgürlüğümüz olursa, dünyayı daha iyi bir yer yapma şansımız da o kadar artar.
Kaynak: LearnLiberty.org
Konuşmacı: Prof. Antony Davies / Duquesne University
Çeviri: Şafak Başnak
