Fiyat Sistemi Bölüm I: Bilgi
Konuyla ilgili daha derinlemesine gitmek isteyenler, aşağıdaki kaynakları kullanabilirler ancak dil ingilizcedir;
- Information and Prices [Article]: Donald J. Boudreaux explains the complexity of economies and the vital role prices play in coordinating economic activities.
- The Use of Knowledge in Society [Article]: Friedrich A. Hayek explains how the market process collects widely dispersed knowledge, which generates prices to be used by both consumers and producers.
- The Pretense of Knowledge [Article]: Friedrich A. Hayek’s Nobel Prize lecture emphasizes the importance of knowledge in economic analysis and offers a critical analysis of those who overlook the true nature of knowledge.
- Where Do Prices Come From? [Article]: Russell Roberts discusses the market forces that determine prices and the process by which prices adjust.
- I, Pencil [Article] by Leonard E. Read. A classic 1958 essay that illustrates the process of spontaneous order through the story of the creation of a simple pencil.
- I, Pencil (Video): Milton Friedman demonstrates through the example of a pencil how market prices provide just enough information to encourage social cooperation and prosperity.How Markets Work [Article]: Eamonn Butler provides an excellent short article on the fundamentals of markets and the benefits associated with market transactions (found on pp. 17-25).
Dünyanın neresinde olursa olsun, üretici ve tüketicilerin tümü, üretilen ve tüketilen tüm mal ve hizmetlere ve bunları üretmek için kullanılan tüm kaynaklara ilişkin karmakarışık piyasa koşullarını bilmeden bile, fiyat sistemi sayesinde piyasada meydana gelen en ufak değişiklikleri fark edip nasıl hareket edeceklerini belirlerler.Örneğin, kalay, günlük hayatta tükettiğimiz birçok üründe kullanılan bir madendir. Ama buna rağmen tüketiciler ve hatta üreticiler kalay piyasası hakkında çok az şey bilir. Kalaya dair piyasa koşulu bilgisine sahip olmadan, üreticiler ve tüketiciler fiyattaki değişikliğe göre nasıl hareket edeceklerini belirlerler.
Kalay temin etmedeki bir aksama farzedelim..diyelim maden ocağı göçük altında kaldı…
Otomatik olarak kalay fiyatında, dolayısıyla kalaydan yapılan ürünlerin fiyatında bir artışa neden olacaktır. Üreticiler fiyatların neden arttığıyla ilgilenmezler, sadece kalay için artık daha fazla para isterler.
Kalay arzını arttırmak için ise, ya daha uzun saatler çalışmak ya da daha etkili maden çıkarma teknikleri kullanmak durumunda kalırlar. Buna paralel olarak, fiyattaki artışı gören tüketiciler kalaydan yapılan ürün kullanımını azaltacaklardır. Gördüğünüz üzere, fiyattaki değişikliğe bağlı olarak gelişen yeni piyasa koşullarına göre hem üreticiler hem de tüketiciler kendi tavırlarını belirlemektedirler.
Fiyatlar, dünyada dağınık halde bulunan bilgiyi bir araya getirmekte ve insanlara iletmekte önemli bir role sahiptir. Devlet görevlilerinin, mevcut madenlerin güncel üretim seviyelerini saptaması, yeni teknolojileri değerlendirmesi ve hangi madenlerden daha fazla kalay çıkartılabileceğini hesap etmesi aylar ve belki de yıllar sürebilir. Dahası, bir devlet organının tüm kalay kullanıcılarını izlemesi, gözlemlemesi ve onların kullanımlarını önem sırasına göre düzenlemesi neredeyse imkânsızdır. Oysa ki serbest piyasada fiyatlar, koşullardaki, önceliklerdeki ve teknolojideki değişikliklere göre otomatik olarak düzenlenir ve ilgili bilgi, üreticilere ve tüketicilere aktarılır.
Devletler, merkezi bir planlama kurulu aracılığıyla belirlenen bir fiyat sistemi getirerek ya da, fiyat kontrolleri sonucunda fiyatlar belirleyerek, fiyatların kendiliğinden oluşmasına sık sık engel olmaya çalışırlar. Tarih boyunca, bu tavır, kıt kaynakların büyük oranda yanlış tahsis edilmesine yol açmıştır. Dolayısıyla, fiyat mekanizmasının, devlet müdahalesi olmadan işlemesine izin vermek gerekir.
