286 video

Hiç ‘çok iyi’ olacağını düşündüğünüz bir şey, kötü bir şekilde sonuçlandı mı? Bu hemen hemen hepimize olmuştur ve ekonomi bilimi de bundan azade değildir. İktisadi literatürde bu durum, ‘niyetlenilmeyen sonuçlar’ olarak tanımlanır. Prof. Don Boudreaux, politikacıların oldukça ihmal ettiği ve görmezden geldiği bu kavram üzerinde duruyor…

Tehlike Altındaki Türleri Kurtarmak

Ekonomi 101 dersini verirken ilk derste öğrencilerime “niyetler, sonuçlar değildir” derim. Politikanın niyeti, politikanın sonucunun ne olduğunu belirlemek zorunda değildir. Ekonomi bize, “niyetlenmemiş sonuçlar” hakkında pek çok şey öğretir ve ne anlattığımı anlamanız adına, bunlar önemlidir.

İstenmeyen sonuçlara, diğer bir deyişle niyetin zıddı ile sonuçlananlara bir örnek verirsek, bu Tehlike Altındaki Türler Yasası’dır. Bu yasanın niyeti, tehlike altındaki türlerin çoğalmalarını olanaklı kılmaktır. Birçok durumda ortaya çıkan sonuç ise tehlike altındaki türlerin çok daha hızlı bir şekilde yok olmalarına neden olmasıdır. Eğer siz bir arazi sahibiyseniz ve arazinizde nesli tehlikede olan bir tür bulursanız, Çevre Koruma Ajansı’nın, o türü bulmanızın sonucu olarak, araziniz üzerinde kısıtlamalar dayatacağını bilirsiniz. Bu kısıtlamalar neticesinde, arazinizin değeri düşer.

Hatta satmaktan başka bir çareniz bile kalmayabilir. Bu yüzden birçok arazi sahibi, tehlike altındaki türleri bulduklarında onları hemen öldürüp, çenelerini kaparlar. Göm ve çeneni kapat. Türleri öldür, gömmek için kaz ve kimseye söyleme. Tehlike Altındaki Türler Yasası’nın amacı hiç şüphesiz bu değil.

Bundan çıkarılacak ders, bir politikayı sadece hedefiyle değerlendiremeyeceğinizdir. Güzel hedefler koymak kolaydır. Büyük, küçük veya orta büyüklükteki hükümetlere olan inancınızı etkilesin ya da etkilemesin hiç fark etmez, politikanın insanlara vereceği muhtemel teşviklerle o politikayı değerlendirirsiniz. Birçok durumda, teşviklerin gerçek hayatta nasıl etkilerinin olacağını planlamak zordur, fakat bu zorluk bizi, sözkonusu politikayı sorgulamaktan alıkoymamalıdır. Şu cümleyi de kolayca kurmamalıyız; “Hmm politika yapıcıların niyetleri iyi, böylece bu poltikanın sonuçları da iyi olacak”. Hayır, bu sizi aldatır, bunu yapamazsınız. Bu çok kötü bir kamu politikası.

Kaynak: Learnliberty.org
Konuşmacı: Prof. Don Boudreaux / George Mason University
Çeviri: Abdullah Sencer Gözübenli

Önceki
Subjektif Değer
08.11.2014
Sonraki
Kolanızda Neden Mısır Var?
08.11.2014