İŞ DÖNGÜSÜ HAKKINDA: MONETARİZM TEORİSİ
Monetarizm genellikle Milton Friedman’la ilişkilendirilen bir makroekonomi felsefesidir, fakat aslında yüzyıllara uzanan bir tarihi vardır. Monetarizm, iş döngüsü için asıl önemli olanın para arzı büyümesi olduğunu savunan görüştür. Milton Friedman, para arzının istikrarlı bir şekilde büyüdüğü bir rejimi savunuyordu. Ona göre, eğer para arzı çok hızlı bir şekilde yoğunlaşırsa, aşırı enflasyonla karşılaşırsınız. Para arzı çok yavaş bir şekilde artırıldığında ise ekonomik darboğazla karşılaşırsınız. Çünkü Friedman, John Maynard Keynes gibi, maaşların ve fiyatların çoğunun yapışkan olduğunu ve bu nominal gider akışını azaltmanın, ekonominin daralmasına yol açacağını düşünüyordu.
Friedman Büyük Buhran’ın çıkış nedenini, merkez bankasının 1929 ile 1932 arasında para arzının ülke içinde ekstrem bir şekilde yayılmasını sağlamasına bağlar.
[1970’lerdeki Stagflasyon]
İşte size kısmen monetarizm tarafından açıklanabilecek iyi bir ekonomik darboğaz örneği: 1979 yılında ABD’de fiyat enflasyonu ve faiz oranları çok yüksekti. Merkez bankasınının yöneticisi olan Paul Volcker, enflasyonun çok yüksek olduğuna karar verdi ve tabiri caizse parasal kısıtlamalar koydu. Bu muhtemelen gerekliydi, fakat bu politika, Amerikan ekonomisi üzerinde deflasyonist baskılar oluşturacaktı. 1979’dan 1982’ye kadar yüksek işsizlik ile keskin bir ekonomik darboğaz yaşandı ve bunların çoğu monetarist doktrinle açıklanabilmektedir.
[Monetarizmin Güçlü ve Zayıf Yanları]
Peki monetarizmin güçlü ve zayıf yanları nelerdir? Monetarizmin en büyük artısı, bence, merkez bankasının para arzı büyümesinden geri adım attığı ve ekonominin durgunluğa girdiği birçok durumu öngörebilmesidir; monetarizm tüm bunların nasıl gerçekleştiğini oldukça iyi açıklar. Fakat bunu önlemenin yolları konusunda monetarizmin daha büyük eksileri vardır. Monetarizmin özünde, para arzının büyümesini kontrol etmek yatar. Fakat hangi para arzı? Para arzının değişik türleri vardır ve bunlar birbirine bağlı şekilde hareket etmez. Gerçekte, merkez bankaları, “Para arzı senede %3 büyümeli” gibi bir kural kolay olmadığını fark etmişlerdir. Bu kural uygulamada işe yaramadı; çünkü fiyatlarda çok fazla dalgalanmaya neden oluyor. Yani bir hareket planı sunmak için monetarizm biraz fazla basit kalıyor, fakat bu kuramın deflasyonist baskıların ekonomik darboğaza neden olacağı görüşü doğruluğunu koruyor.
Kaynak: Learnliberty.org
Konuşmacı: Prof. Tyler Cowen / George Mason University
Çeviri: Oğuz Yılmaz
Redaksiyon: Bünyamin Aydın
